Dấu Chàm

Truyện ngắn Kiều Giang

Đã gần nửa thế kỷ, ngày nào hắn cũng đem cái áo mà mẹ hắn đã dệt vải và may cho hắn từ tấm bé, ra dòng sông phía sau ngôi làng để giặt. Bãi sông lỗ chỗ đầy dấu chân hắn, bờ bãi đã mòn, tay hắn đã chai sần… và nuớc của dòng sông thì vẫn âm thầm chảy. Nhiều lần hắn đã khóc vì chiếc áo đã bạc màu, sờn rách, dòng nước đã cướp đi cái mùi thơm của từng sợi vải, như đã thấm đẫm mồ hôi của mẹ hắn. Nhưng điều hắn thầm ước mong, hình như còn rất xa vời, chưa biết bao giờ hắn mới thực hiện được….

Ngày ấy, trạc tuổi thiếu niên, hắn mon men theo dòng chính sự, cuộc đời xô hắn ra khởi vòng tay khô cằn của nguời mẹ khốn khổ của hắn. Hắn trốn thoát một cuộc truy bắt. Hắn lang bạt khắp nơi để tìm kế sinh nhai, nhưng theo lời dặn của mẹ, dù đói cơm rách áo, hắn không dám rời xa con chữ và người đã đặt những con chữ đầu tiên vào đầu hắn chính là bà.

Hắn lăn vào mọi thứ, quét rác đuờng ban đêm, chạy bàn ăn cho quán cóc, gia sư, thu dọn sân khấu cho các đoàn cải lương hạng bét…Những quán cơm chay xã hội và những chiếc mền vải của các cơ sở cứu trợ nạn nhân chiến tranh vây quanh cuộc sống của hắn như một thứ định mệnh không có dây thừng, mà còn chặt hơn cả xích sắt của Stalin trong các trại tù ở Siberie.
Rồi trên những buớc đường chông gai lầy lội của cuộc mưu sinh đó, một người thanh niên đến với hắn như một sự tình cờ, như bao tình cờ khác, cứ ập xuống cuộc đời thơ ngây gầy guộc của hắn, từ đó hắn có một người để gọi là bạn.

Mỗi buổi sáng, trong một thành phố gió biển lồng lộng, nhưng không khí lại ngột ngạt vì những chuyến bay quân sự phục vụ chiến tranh. Thường thì hắn phải thức dậy không được quá 4 giờ, hắn làm tất cả những việc của một gia sư kiêm gia nô, như quét dọn, bơm nước bằng chiếc bơm hút quay tay, khi ấy, có lúc hắn lại mỉm cười vu vơ, vì có lẽ hắn chợt nhìn thấy chút bắp thịt nhô lên trên vòm ngực hắn. Tiếp đến là hắn say sưa nuốt 10 trang Terre Des Hommes (Cõi Người Ta) của Saint-Exupéry, lời mẹ hắn như chút mật đường mía thuở lên 5, thấm trong từng con chữ. Hắn nhai nửa khúc bánh mì đen, trước khi lặng lẽ thò tay chốt cổng bên trong rồi lúp xúp đến trường.

Một năm trôi qua, hắn cùng rảo buớc với người bạn tên An, từ truờng về nhà. Nguời bạn của hắn bạo dạn, ít nói, thô thiển và hay nổi nóng. Hắn đã từng chứng kiến An ẩu đả với người anh của nhân tình trên bãi biển, vì anh của cô gái không đồng ý cho An theo đuổi em hắn. Dù đồng hành suốt cả năm học, nhưng rất ít khi hắn tâm sự được với An. Hình như trong tâm hồn họ, ai cũng có một khoảng tối riêng tư, mà họ nghĩ rằng, mối quan hệ đầy thiện cảm giữa họ, khó có thể xóa được sự ngăn cách giữa hai con người.

Thế rồi chữ nghĩa và chiến tranh buộc họ phải chia tay nhau. Năm ấy, sau kỳ thi cuối cấp, An bị hỏng, cậu phải vào lính, còn hắn thì tiếp tục con đường đại học. Nhưng không hiểu sao hắn vẫn buồn. Hôm chia tay bạn để lao vào một chặn đường phiêu lưu mới, mà hắn chưa hình dung nổi, làm thế nào, với tuổi đời và những kinh nghiệm măng non, với chiếc ví không có một đồng xu, và mấy bộ quần áo cũ đã bạc màu, hắn có thể bước vào ngồi trên ghế giảng đuờng đại học. Hôm giã biệt người chủ nhà đã cưu mang hắn một thời gian của tuổi thơ nhọc nhằn, hắn vác một hũ xì dầu lớn, cái cớ để hắn bước vào nơi ở mới, một dịp may, một ân huệ mà ông chủ cũ muốn ban cho hắn. Buổi sáng, trước khi lên đường, hắn cầm tay An, nén những bâng khuâng thầm kín, ân cần bảo bạn hãy cố tìm cách chui lách để được vào các nghành chuyên môn, tránh trực tiếp cầm súng, đối mặt với cái chết từng giây, từng phút, khi mà chiến trận ngày một khốc liệt.

Tuổi xuân khắc khoải trôi qua, hắn trở về dưới mái nhà ấm áp của mẹ, sau những năm tháng vật lộn với truờng đời nhiều nghiệt ngã, bằng đôi tay và khối óc xanh như màu lá rừng. Tâm hồn hắn khi thì bay bổng với một mớ kiến thức kinh điển khô khan, khi thì đắm chìm trong nỗi cô đơn phi lý cùng cực. Hắn cảm thấy mình không còn cội nguồn, không có tuơng lai, không có mục đích, trở về như một đứa con hoang bị ruồng rẫy, bị chối từ, ngay trên chính quê hương mình và ngoài kia chiến tranh đang chờ đợi hắn. Hắn sắp trở thành loài thiêu thân chết trong bóng tối. Hắn cảm thấy cay đắng, ngột ngạt trong từng nhịp thở. Hắn đã cố trốn thoát, và khi trở về hắn vẫn bị bao vây trong nỗi bơ vơ, kinh hoàng.

Hôm ấy, hoàng hôn đã xuống thấp trên mặt biển, An hẹn hắn nơi một quán nước trên bờ đá, mặt trông ra những hòn đảo nhỏ lô nhô ngoài khơi. Những tia nắng yếu đuối cuối ngày còn đọng lại trên đầu những con sóng vỗ vào ghềnh đá. Vẫn chưa thấy An đến điểm hẹn, hắn ngồi vào chiếc ghế kê sát song chắn bằng gỗ, mắt vẫn không rời vệt ráng đỏ đầy vẻ nghệ thuật của bàn tay con tạo ở cuối chân trời.
Có tiếng bước chân trên sàn gỗ của quán được xây tựa vào vách núi, hắn quay lại, An trong bộ quân phục gắn lon trung úy, theo bên là một cô gái trạc tuổi trăng tròn. An niềm nở bắt tay hắn, rồi quay lại nhìn cô gái và giới thiệu: “ đây là cô em họ của tớ, vừa tốt nghiệp cấp hai, còn đây là bạn thân của anh, ông cử tân khoa”. Hắn cúi chào hai người và chìa tay mời họ ngồi. Câu chuyện giữa hai người bạn cùng lớp sau 4 năm xa cách, đầy ắp những nỗi niềm riêng tư và những sẻ chia mặn nồng, nhưng trong mắt họ, không khỏi thoáng một nỗi buồn xa vắng về một tương lai không thể định hình, ẩn chứa nhiều rủi ro bất trắc. Người con gái chỉ ngồi nghe, rụt rè trong lời nói nhưng lại bạo dạn trong ánh nhìn, cô thường bất chợt liếc nhìn hắn đầy vẻ thăm dò.
An chia tay bạn sớm, nói rằng phải trở lại đơn vị ngay trong đêm. Hắn bùi ngùi tiễn bạn và cầu cho An may mắn, hẹn gặp lại một ngày không xa. Hắn bắt tay giã biệt cô gái mới quen, cô nhìn hắn mỉm cười, vẻ dạn dĩ trong những cử chỉ giao tiếp.

Cái sống, cái chết và sự khắc khoải từng phút giây về những trải nghiệm thuơng đau từng ngày của cả một dân tộc đang gồng mình dưới bom đạn, có một sức hút mãnh liệt, trói chặt và nung nấu tâm hồn hắn. Cuộc sống vội vã, cướp đoạt, đói nghèo cứ như một bệnh dịch đang lan tràn, kéo xã hội đến chỗ tha hóa cùng cực.

Đêm ấy, nặng nề trong giấc ngủ chì, một giấc mơ dài bao phủ lấy hắn, hắn thấy mình trở thành một thầy giáo dạy triết. Một cái thòng lọng đời mà hắn ghét cay ghét đắng lại trói buộc lấy đời hắn như một định mệnh, nhưng định mệnh thì không tha cho ai, kể cả hắn. Trong nhiều bài giảng, không biết hắn đã nói láo hay nói thật về cuộc tồn sinh này, chỉ biết rằng, hắn đã lim dim đôi mắt, thao thao bất tuyệt, cho dòng chảy kiến thức đang rần rần trong huyết quản, không cần để ý đến đám học sinh đang há hốc nuốt từng lời của hắn, nhìn hắn thán phục và kinh ngạc.Trong đám học sinh ấy, hắn bắt gặp ánh mắt của cô em gái An đang chằm chằm nhìn hắn, nhưng hình như tâm hồn hắn lúc này đã nguội lạnh. Hắn đứng dậy và lặng lẽ bước xuống lớp, đưa mắt thẩn thờ lên từng khuôn mặt thơ ngây đang tập trung vào hắn. Trong khi quay trở lại bục giảng, cô em gái An ngồi ở đầu bàn, đã vô tình quờ tay hất tung lọ mực bắn vào người hắn và rơi xuống đất vỡ tan. Màu chàm nhuộm cả vạt áo của hắn. Hắn không biết đây là một tai nạn hay là số phận, hắn cúi đầu im lặng nhìn lớp học, và đám học sinh cũng ngỡ ngàng cúi đầu, không dám nhìn lên.

Hắn bàng hoàng thức giấc. Một giấc mơ kỳ bí đè nặng lên cuộc đời hắn. Hắn cố hết sức để ngồi dậy, xoay người nhìn lên giá áo nơi góc phòng, dưới ánh nhạt nhòa của chiếc đèn ngủ kê ở đầu giường, quả thật chiếc áo mà hắn đang mặc, in đậm một dấu chàm lớn. Bất giác, hắn rùng mình…
Sài Gòn, 15-9-2017