Một Ông NOBEL

truyện ngắn của  Slawomir   Mrożek

chuyển ngữ : Hoàng Ngọc Biên

SŁAWOMIR MROŻEK

(1930~)

 

Sławomir Mrożek, tác giả tập truyện ngắn Con voi, là một người viết truyện, một kịch tác gia và một nhà hí hoạ.

Ba tính cách này của ông được nối kết lại bằng nét hài hước hoặc trào lộng mà đối tượng là những chuyện rởm đời, «phi lý» dưới mọi vùng khí hậu, nhất là ở Ba-lan. Ông sinh ở Borzecin, gần Cracovie, Ba-lan, năm 1930. Ông rời Ba-lan năm 1963, trước tiên qua Ý, rồi qua Pháp nơi ông đã lưu lại từ 1968 đến 1989 trước khi (cùng với bà vợ người Mễ) qua sống bảy năm ở Mễ-tây-cơ. Ông dứt khoát trở lại Ba-lan năm 1996 và từ đấy sống ở quê hương ông.

 

Về kịch, con số kịch bản của Mrożek lên tới ngót bốn mươi vở! Vở kịch nổi tiếng nhất của ông trước khi ông ra nước ngoài, là Cảnh sát (hoặc Công an, 1958). Thời gian ông lưu lạc, một số vở thường được nhắc tới: Tango (1964), Các di dân (1974), Ông đại sứ (1982). Đặc biệt, trong những năm 1990, ba vở mới của Mrożek: Yêu ở Crimée (1993), Cảnh đẹp và «Các Đấng» (2000) cho thấy những mối quan tâm của ông đối với thực tại thế giới và Ba-lan. Các kịch bản của Mrozek được dịch ra khoảng 12 thứ tiếng và được trình diễn thường xuyên ở Ba-lan và trên các sân khấu thế giới. Người ta rất chú ý tới vở Lịch sử nước cộng hòa nhân dân Ba-lan của Mrożek mà đạo diễn Jerzy Jarocki đã đưa lên sân khấu Ba-lan ở Wroclaw năm 1998.

 

Về truyện, cùng với tập Con voi, Mrożek đã viết tất cả là tám tập truyện ngắn và hai cuốn tiểu thuyết. Ngoài ra ông còn viết hai tập tùy bút (trong đó có Nhật ký ngày trở về) và là tác giả ba kịch bản cho điện ảnh.

 

Các bức hí hoạ của ông, từng làm say mê công chúng Ba-lan trong những năm 1950, nay (kể từ 1997) lại được tiếp tục xuất hiện trên tờ Gazeta Wyborcza, nhật báo lớn nhất của Ba-lan, cùng với những cột «phim» của ông...

 

(Diễm Châu biên soạn)

__________

MỘT ÔNG NOBEL

Một nhà thơ nọ, người đoạt giải Nobel, đến thăm chúng tôi để giao lưu với công chúng. Đây là một vinh hạnh lớn, bởi lẽ nhà thơ thì lớn, mà thị trấn chúng tôi thì nhỏ. Vậy là có rất nhiều bài diễn văn, với ban nhạc để chào đón ông và một bữa tiệc trong căn phòng trang trí đầy hoa.

Trong bữa tiệc, người đoạt giải thưởng cảm thấy có nhu cầu đi vào phòng vệ sinh và bước ra ngoài. Ông bỏ đi rất lâu. Rốt cuộc, ông thị trưởng thân hành đến nơi để xem có phải, tình cờ, ông ấy đang bị khó ở chăng.

Ở cửa ra vào, ông gặp bà canh giữ buồng tiểu và nhà thơ đoạt giải thưởng.

- Tôi sẽ không để ông ta vào đâu! Bà canh buồng tiểu hét vào tai ông thị trưởng. Ông không có tiền lẻ.

- Nhưng ông có Nobel, bà già ạ!

- Thì chính vậy, ông ta đã nói như thế. Tôi lẽ ra cũng có thể để ông ta vào, ngay cả khi ông không có tiền trả, tôi thương hại một lão già, nhưng giờ đây ông thú nhận là ông có cái bệnh đó, bằng mọi giá tôi sẽ không để cho ông vào! Chứ sao! chẳng lẽ để ông lây nhiễm cho khách hàng của tôi ấy à?

Không còn cách gì để thuyết phục bà, và người đoạt giải phải đi trút nhẹ mình trong bụi cây. Ông bảo rằng vụ này không sao, nhưng chắc chắn là ông có cảm thấy hơi bị xúc phạm.

Khi ông đi rồi, người ta cho bà già nghỉ việc. Bây giờ làm việc trong phòng vệ sinh là một chàng thanh niên, được đào tạo trình độ đại học, một nhà thông thái, anh ta biết giải thưởng Nobel là gì. Có điều người ta không biết một ngày kia có ông đoạt giải Nobel nào sẽ trở lại viếng thăm chúng tôi hay không.

-----------

“Một ông Nobel” dịch từ bản tiếng Pháp “Le Nobel” của Jean-Yves Erhel, trong Slawomir Mrozek, Le petit Mrozek illustré, minh hoạ của Chaval (Paris: Les Editions Noir sur Blanc, 2005).

 

Le petit Mrozek illustré tập hợp những tiểu phẩm từ những năm 1960 đến 1990, được sắp xếp theo chủ đề, viết trong thời tác giả còn ở Ba Lan cũng như thời sống lưu đày, mang một giá trị bất di bất dịch, từng đưa Slawomir Mrozek đến gần Ionesco, Beckett và cả Durrenmatt trong cái nhìn của người đọc.

 

 tienve.org