mười bảy.
cảm hứng hay là hót?
Nhánh phụ lưu đó là phát xuất từ một vùng rừng núi sầm uất, có bao nhiêu con suối đổ vào nó, đến mùa lũ thì mang lại cho con sông quê nàng một lượng nước rất lớn. Việc tôi và nàng đến được đầu nguồn của nhánh sông đó chỉ là chuyện tình cờ.
Sáng hôm đó chúng tôi đang lang thang trên đường lộ thì một chiếc xe du lịch cỡ trung đỗ lại ở bên đường, một người đàn ông sang trọng thò đầu ra khỏi xe hỏi tôi với nàng có muốn đi xem cho biết nơi sắp có công trình thủy điện hay không. Chỉ nghe hỏi vậy, chúng tôi cũng có thể đoán đó là người có quyền lực ở cái công trình thắp sáng sắp xây dựng ở thượng nguồn nhánh sông đó. Có thêm tôi với nàng thì trên xe, kể cả lái xe, cũng chỉ có bốn người. Và cũng không đầy một phút sau, qua cách xưng hô của người lái xe, chúng tôi đã biết đấy là vị chỉ huy của công trình thủy điện. Không cần phải giới thiệu đường đi nước bước vì đã có những tấm bảng hướng dẫn lộ trình dựng rải rác ở hai bên lộ, và cũng không cần hỏi chúng tôi là ai, vị chỉ huy công trình đã đi thẳng vào chỗ tầm cỡ quốc gia của công trình công nghiệp, những chỉ số khoa học kỷ thuật, những hiệu quả kinh tế xã hội, những biến đổi về sinh thái, ông nói, như thể cho hai công dân của đất nước là tôi với nàng hiểu ra rằng cái nhà máy thủy điện đó là sẽ mang lại ánh sáng cho người dân cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Khoa học đương đại sẽ đẩy lùi toàn bộ bóng tối quá khứ còn để lại. Vị chỉ huy công trình nói xong câu này thì im lặng, có lẽ là để cho tôi với nàng nói ra cảm tưởng của mình, bỡi từ lúc tôi và nàng leo lên ngồi ở hàng băng sau của xe là ông đã bắt chúng tôi nghe ông nói. Nàng huých nhẹ vào tôi, như thể nhắc tôi rằng đã đi nhờ xe người ta thì phải tỏ ra lịch thiệp một chút, có nghĩa phải có một lời gì đó khi đã nghe vị chủ nhân của xe nói quá nhiều về công việc của ông. Nhưng tôi còn đang chưa biết phải nói gì thì ông đã nói tiếp. Chỉ chốc lát nữa hai anh chị sẽ nhìn thấy sức mạnh của khoa học đương đại, tôi thì vẫn thích gọi nó, thứ sức mạnh đó, là con đại bàng đang vỗ cánh trên bầu trời của thế kỷ, có thể nói là những gì làm được trong một ngày của hôm nay thì những ngàn năm trước phải tốn cả trăm năm chưa chắc đã làm được, mà hai anh chị là dân làm ăn bình thường, hay cũng là dân làm khoa học như chúng tôi ? Vị chỉ huy đột ngột hỏi, và quay ra sau nhìn chúng tôi. Quả tình lúc bấy giờ tôi cũng chẳng hiểu sao nàng lại nói thế, do không tiện nói ra việc đi nhờ xe để đi tìm con nước đầu nguồn dòng sông ấy, nên nàng phải nói thế? Thưa, chúng tôi là đồng nghiệp đi nghiên cứu về các loài chim. Nàng nói với vị chỉ huy công trình như thế. Là các nhà điểu học? Ông hỏi lại. Và lại quay nhìn chúng tôi, lần này là có kèm theo nụ cười thật cởi mở. Thưa phải, là các nhà điểu học. Nàng đáp.Và cũng đáp lễ ông bằng một nụ cười cởi mở. Lập tức tôi hiểu ra được một phần sự thật (và sau này thì mới hiểu hết ). Và cảm thấy vô cùng tự hào về người tôi yêu dấu. Với vị chỉ huy công trình thủy điện thì vẻ đẹp của nàng cũng ngang bằng với sức mạnh của khoa học đương đại. Có nghĩa, nếu không có nàng cùng đi, thì chẳng đời nào có chuyện tôi được vị chỉ huy ấy mời lên ngồi ở trên xe của ông. Lúc xe bắt đầu bỏ đường lộ, rẽ sang đường đất, ông lại quay nhìn chúng tôi nữa. Như thế là các bạn đã có ý định đến vùng rừng núi thượng nguồn con sông này? Đến lúc này thì ông xem chúng tôi là bạn. Và tôi thì vẫn để cho nàng nói về công cuộc nghiên cứu của mình. Đây là mùa nắng ráo, chắc có đủ các loài chim ở vùng núi rừng đó, nếu không có xe của ông, có lẽ còn lâu hai chúng tôi mới đến được nơi đó. Nàng nói. Đường đất có nhiều ổ rãnh, xe lắc tựa thuyền, khiến cho giọng nói của vị chỉ huy công trình như bị cắt ra thành những âm riêng lẻ. Con người của ngàn năm trước không thể ngờ ngày hôm nay lại có thể làm được những điều kỳ diệu thế này, có thể nói một cách ấn tượng rằng con người của thời hiện đại khi muốn bầu trời trên đầu mình cao hơn một chút thì cứ việc làm cho cao hơn, thì chẳng phải các bạn đang chứng kiến chuyện ấy hay sao, con đường mà các bạn đang đi vốn là không có, nhưng khi con người đã muốn, thì nó đã có, và như thế là kể từ nay trên mặt đất này lại có thêm một đường đi. Vị chỉ huy công trình muốn giới thiệu với chúng tôi con đường dẫn đến nhà máy thủy điện, con đường men theo ngả sông ấy, và chỉ vừa mới làm xong phần nền móng, nhưng có lẽ vì cảm hứng, ông có hơi mông lung một chút. Và suốt buổi chiều ở lán trại những người làm đường, qua các cuộc tiếp xúc giữa ông và những người dưới quyền ông, mới thấy con người này là đầy cảm hứng trong công việc của mình. Vừa đến nơi này là ông lập tức điện cho các cấp dưới của mình. Vị kỷ sư địa chất đang làm việc ở gần đó là người đến gặp ông trước nhất. Các anh là đang làm công việc tra hỏi thiên nhiên, nơi nào là có thể cho mọc thêm ngọn núi hay bớt đi ngọn núi, nơi nào là có thể tạo thêm một dòng sông hay bớt đi một dòng sông, chính là các anh sẽ làm cho thiên nhiên trở nên hiền hòa hơn, trở nên hữu ích và thân thiện hơn đối với con người. Vị kỷ sư địa chất phụ trách đội khoan thăm dò tuyến đập hồ chứa thủy điện có yêu cầu ông cấp thêm cho đơn vị anh ta cơ giới và con người kỷ thuật, nhưng ông thì cứ thao thao như thế, không biết là có ghi nhận được điều này hay không. Có lẽ là nguồn cảm hứng của ông trở nên mạnh mẽ hơn khi người phụ trách công việc di dời các làng dân ở lòng hồ thủy điện đã phải vượt hằng chục cây số đường rừng để đến gặp ông kịp trong buổi chiểu. Qua cuộc tiếp xúc này, tôi biết là vị chỉ huy sẽ còn đến khu tái định cư của đám dân ở lòng hồ, rồi đơn vị khoa học kỹ thuật khảo sát lòng hồ, ông phải đến các nơi đó ngay trong đêm, và cũng quay trở về thành phố ngay trong đêm. Tất cả các anh là những người đang làm cho trái đất thân yêu chúng ta có thêm một khuôn mặt mới, thì chẳng phải sắp tới chúng ta lại dời cả biển cả lên non hay sao? Ông nói với con người vừa chạy bộ gần hụt hơi. Người lo công việc dời dân có nói cho ông biết trở ngại đang xảy ra là nhiều làng dân thiểu số ở lòng hồ không chịu rời núi rừng quen thuộc của mình, có nghĩa đám dân ấy chẳng thể mường tượng được cái biển cả của vị chỉ huy công trình sẽ đem lên núi trong nay mai, người lo công việc dời dân có nói cho ông biết quan điểm chủ yếu của đám dân ấy là không đi đâu hết, nhưng vị chỉ huy công trình, trong nguồn cảm hứng của mình, bảo đó chỉ là chuyện vặt trong công việc làm khoa học. Hãy nhớ rằng, chúng ta là những người đang sửa sang lại mặt đất, mai sau con cháu của chúng ta sẽ ghi công tích của chúng ta. Câu cuối cùng tôi nghe ông nói với các cộng sự của mình. Nói xong câu này thì ông bắt tay tôi và nàng, hẹn gặp lại trong một ngày nào đó, cũng tại vùng núi rừng này, rồi lên xe đi. Tôi hỏi nàng có suy nghĩ gì về hình ảnh những người đang sửa sang lại mặt đất không? Nàng chỉ im. Mãi đến đêm, lúc nghỉ lại ở lán trại những người làm đường, nàng mới nói về vị chỉ huy công trình. Khi mới bắt chuyện với chúng ta, chỉ nghe mấy câu mở đầu của ông thôi, em đã nhìn thấy khả năng ca hót của con người này, do vậy mới có chuyện phải nghĩ đến một công cuộc nghiên cứu về các loài chim. Nàng bảo với tôi thế. Tôi nói tất cả những gì ông ấy nói ra đều là những chuyện lớn của loài người, không thể xen vào đó chuyện đùa cợt. Nàng nói lớn như tạo hóa còn đùa cợt nữa là nàng. Nhưng lập tức nàng bảo tôi rằng chỉ tạo hóa toàn năng là mới có thể vừa tạo tác vừa đùa cợt, còn con người là không thể, rằng một người làm công việc khoa học là không thể hót như loài chim. Như vậy là giữa tôi với nàng lại có chút bất đồng trong suy nghĩ về con người đã cho mình đi nhờ xe đến thượng nguồn con sông ấy. Tôi thì cho rằng trong khi nói năng, ông có hơi quá cảm hứng một chút. Nhưng nàng bảo để có nền văn minh đương đại các nhà khoa học đã phải cống hiến cho nhân loại cả tinh thần lẫn thể xác của họ, việc làm cái nhà máy thủy điện là thừa hưởng thành quả của văn minh đương đại, nhưng người chỉ huy công việc làm này lại nói về nền văn minh này theo ngôn ngữ của loài chim là điều chẳng thể chấp nhận. Bỡi trong mối quan hệ giữa các loài trong hiện tại thì chỉ có loài người nói về loài chim, chứ không thể có chuyện loài chim nói về loài người.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét